#8 Over je kwetsbaarheid als creatief

What if life hits your op een manier die alles verandert?

Vroeger dacht ik altijd: hoe meer werk, hoe beter. Meer opdrachten betekende dat ik het goed deed, dat ik gelukkiger zou worden, dat ik meer geld zou verdienen. Dat was de enige weg. Dat is toch wat iedereen wil – zeker als fotograaf? Maar wat als het leven je onverwachts raakt, op een manier die je zelf nooit had verwacht?

We maken allemaal moeilijke periodes door, en dit artikel wordt dus geen sob story over de mijne. Integendeel, het heeft me juist aan het denken gezet over je kwetsbaarheid als creatieve professional.

Ik heb een enorme les moeten leren. In een te korte tijd verloor ik veel dierbaren, en dat betekende dat ik door een hele zware periode ging. Mijn leven, zoals ik het kende, veranderde voorgoed. Het resulteerde erin dat ik letterlijk en figuurlijk energieloos werd.

Lange tijd dacht ik: hoe meer werk, aanvragen en klussen, hoe beter. Dat was gewoon de enige weg. Ik dacht dat het normaal was om veel werk aan te nemen, ook opdrachten die ik niet per se leuk vond of die eigenlijk niet bij me pasten. Immers, het was fotografie, en als freelancer moet je dankbaar zijn voor elke klus, toch? Maar het moment dat je zelf geen energie meer hebt om te geven, gaat het dus mis.

Fotografie is persoonlijk. Als fotograaf bén je je werk, letterlijk en figuurlijk. Het is niet zo dat je aan het einde van de dag op een kantoor je laptop dichtklapt en naar huis gaat. Je bent je werk in elke cel van je lijf. Je professionele wereld stopt nooit. Je bent ook ondernemer. Je hebt geen vaste werktijden. Sterker nog, je bent 24 uur per dag je werk. En dat is niet erg, want je krijgt er veel voor terug. Je doet iets waar je passie ligt, en dat slokt je op. In normale omstandigheden is dat precies zoals het hoort. Je bouwt iets moois op voor jezelf, iets wat je energie geeft.

In mijn rouwperiode moest ik mezelf uitzetten. Het ging al geleidelijk: ik had steeds minder energie, maar bleef werken. Dat maakte me diep ongelukkig met het werk dat ik maakte. Ik dacht dat doorgaan goed zou zijn, als afleiding, maar het werkte averechts. Ik vond er geen plezier meer in en wilde gewoon stoppen. Het lag niet aan het werk zelf, maar aan alles wat er privé gebeurde. Vanuit leegte kun je niet geven. En ik dwong mezelf om door te werken. Gek genoeg kreeg ik in die tijd ook enorm vervelende klanten en rare aanvragen – bijna alsof ik het over mezelf afriep.

Vanuit leegte kon ik niets putten, maar moest ik toch blijven geven. Dat maakte me in de war. Ik vond het vreselijk om te werken, zag tegen elke e-mail op. Werkelijk alles kostte me te veel energie, iets wat ik niet had.

Het klinkt misschien als een burn-out, maar dat was het niet. Ik hou enorm van mijn werk, en het is me nooit te veel of gek genoeg. Maar ik vergat even dat er ook momenten zijn in het leven, dat je even niet moet (willen) geven. Dit is iets wat ik niet kende.

Tijdens die periode besloot ik om fotografie, zoals ik het kende, even stil te leggen. Ik moest mezelf uitzetten. Dat was niet eens een keuze, het was gedwongen stilstand. Ik liet weinig van mezelf horen. Ik was nauwelijks actief op Instagram. Ik maakte weinig werk. Natuurlijk fotografeerde ik hier en daar nog mooie dingen, leuke en belangrijke opdrachten. Maar verder was het maar twintig procent van wat ik normaal deed. En zelfs dat was al te veel om te geven.

Ik stel altijd hoge eisen aan mezelf. Het werk dat ik maak moet kwalitatief goed zijn. Dat geldt ook voor de communicatie, edits en voorbereiding. Als je al 13 jaar lang hetzelfde doet op een hoog niveau – lees: veeleisend naar jezelf – dan is het verwarrend om volledig stil te staan. Maar ik moest bijkomen. Echter tegelijk moest ik ook doorwerken om geld te verdienen.

Dat bracht me dus in een hele kwetsbare positie. Een tijd stoppen met werk als freelancer, betekent geen inkomsten. Ik had over dit stuk ineens geen controle meer. Dit had ik nog niet eerder meegemaakt (los van Covid).

Ik stelde mezelf de vraag: wat kan ik bieden als ik mezelf kwijt ben? Wat betekent dat voor mijn team, mijn werk en mijn inkomen?

Dit maakte me enorm bewust van het feit dat je als creatief volledig afhankelijk bent van hoe je je voelt en hoe goed het met je gaat. In feite word je ingehuurd voor een dienst. En je moet leveren. Mensen betalen je daarvoor. Dat is de transactie. Maar uiteindelijk ben je een kunstenaar. Je put uit jouw creatieve energie en jouw brein. Jouw visie en scherpte. Je bent geen machine die altijd aan kan staan, of een one-trick-pony die een trucje doet en klaar is. Dat werkt met fotografie niet zo. Je werkt namelijk niet met camera’s, maar met mensen. En dat vraagt veel energie. Je moet geven, geven, geven.

Als dat niet lukt, maakt dat je enorm kwetsbaar. Alles waar ik altijd op had gebouwd, waar ik aan gewend was, mijn inkomstenbron, mijn dagelijkse werk – alles was ineens een donkere wolk. De grote les die ik hieruit heb gehaald, is dat ik alleen kan geven wanneer het goed met me gaat. En ik denk dat dit voor elke creatief geldt.

Pas wanneer je je goed voelt in jezelf – fysiek en mentaal, en (ook belangrijk) fit – kun je je creatieve energie geven. Het is belangrijk om daar bij stil te staan. Om bij jezelf in te checken: hoe gaat het met me? En moet ik deze klus nu wel of niet aannemen?

Wat mijn ogen het meest heeft geopend, waren de momenten waarop ik even wegging. Een korte reis om uit de sleur te breken. Iets wat ik normaal niet snel zou doen, want het voelt zonde van het geld als er juist gewerkt moet worden. Maar dit waren enorm belangrijke momenten. Soms is het oké om niet altijd te jagen op werk, maar om stil te staan. Om te ademen. En om ruimte te krijgen in je hart en in je hoofd. Om dingen anders te gaan zien. Dat gaat niet wanneer je alleen maar door blijft gaan.

Het opladen als creatief is minstens zo belangrijk als het geven. Het één kan niet bestaan zonder het ander. Echt. Geloof me hierin.

Dit alles heeft me bewust gemaakt van de richting die ik op wil gaan. Dat is dat kwaliteit de boventoon voert. Veel meer dan altijd maar werken, jagen en geld verdienen. Vroeger deed ik bijvoorbeeld drie krantenklussen op een dag. Ik ging op een brommer van de ene naar de andere locatie, maakte snel foto’s en reed weer door. Nu zou ik voor één klus twee dagen uittrekken. Omdat ik echt iets wil maken van waarde. Omdat ik echt iets bijzonders wil creëren. Omdat ik mijn volledige zelf wil geven aan de persoon die voor me staat of de klant waarmee ik werk. Omdat ik mooie dingen wil maken voor de wereld, en met de wereld.

Dit geldt ook voor de nieuwsbrieven die ik schrijf. Het is persoonlijk. Soms kost het me dagen om een artikel goed te krijgen, om precies te articuleren wat ik wil overbrengen. Want, wederom: ik wil iets geven van waarde. Dat is uiteindelijk belangrijker dan welke vervelende kutklus voor veel geld dan ook.

M’n liefde voor m’n werk is niet weg. Integendeel. Het gaat beter met mij en ik heb m’n tanden in een aantal mooie projecten kunnen zetten. Wel zeg ik vaker nee, ook al is iets commercieel interessant. De output die je van mij ziet is nu enkel hetgeen waar ik echt volledig achter sta. Het is een belangrijke keuze voor mij, om een cut te nemen in inkomsten (dus geen werk meer aannemen voor enkel het geld) en om alleen maar voor fantastisch werk te gaan. Ik geloof ook dat dat me uiteindelijk veel meer gaat opleveren.

Deze newsletter schrijf ik vanuit het vliegtuig, we zijn net opgestegen vanuit Manchester. Ik ben creative director geworden van een band waar ikzelf enorm fan van ben. Het is voor mij een droom die uitkomt om te geven aan deez mensen, zonder er iets voor terug te krijgen (lees: in muziek valt bijna niks te verdienen tegenwoordig). Sterker nog, deze samenwerking kost me alleen maar geld. Maar het is voor mij werkelijk het aller leukste om te doen, vanuit puurheid en waardering iets moois te maken en een visie neer te zetten voor deze groep, wat ook verder gaat dan enkel foto’s maken. Het is wat ik wil maken, wat mij gelukkig maakt als visuele denker.

En dat wil ik je ook meegeven: vergeet dat stuk niet (wat ik een tijd wel kwijt was namelijk). Doe ook hetgeen, fotografeer dat wat je echt energie geeft. Doe wat jou gelukkig maakt als fotograaf. Ongeacht, geld, succes, aanzien. Lever niet teveel van jezelf in.

De nieuwsbrieven gaan binnenkort weer verder zoals vanouds. Om mijn kleine break goed te maken, zullen er een paar kort achter elkaar verschijnen.

Tot de volgende.

Linda